‘Kadınlık cesur olmalı, vatan-ı mukaddesemizi cesaret kurtarır. Kadınlık anca cesaretle tali eder.’ sözlerini söyleyerek havacılık açısından büyük ses getiren, kadınların cesaretini sadece söylemekle kalmayıp gösteren Belkıs Şevket Hanım, uçakla uçan ilk Türk kadınıdır.
Belkıs Şevket Hanım, İstanbul semalarındaki uçaktan kendisini izleyen hanımlara seslenerek, havacılıkta kadının rolünün ne kadar önemli olduğunu ortaya koymuştur. Kadınların tayyare ile ilgilenmelerinin tartışmaya açılmasını kabullenememiş, üstelik tartışmalara son vermek adına harekete geçmiştir.
1913 yılında Osmanlı İmparatorluğu’nun ilk havacı subaylarından, o zamanlar üsteğmen olan Fethi Bey’in pilotluğundaki uçakla, yaklaşık 15 dakika boyunca İstanbul’un Şişli, Hürriyet Abidesi, Üsküdar ve Kadıköy semalarında kısa bir gezinti, ikonik olarak da ifade edilebilecek bir uçuş yapmıştır. İstanbul Yeşilköy Tayyare Mektebi’nden kalkarak Deperdussin tipi ‘Osmanlı’ isimli tek motorlu üstü açık uçakla gerçekleştirilen bu uçuş, yerel basın tarafından ilgiyle takip edilmiş, Belkıs Şevket Hanım’a ‘cesur’ vurgusu yapılarak yabancı basında da dikkat çekilmiştir.
Belkıs Şevket Hanım, Müdâfaa-i Hukûk-u Nisvân Cemiyeti’nin (Kadın Haklarını Müdafaa Cemiyeti) bir üyesi ve Kadınlar Dünyası dergisinin yazarlarından biri olarak, kadınların tayyare ile ilgilenmesi tartışmalarının başlamasıyla tayyareye binmeyi talep etmiştir. Derneğin, Türk ordusu için topladığı bağış kampanyasına da destek olmayı amaçlamış ve uçaktan broşür atarak kampanyaya destek olmuştur. Yaklaşık üç hafta süren kampanyada beklenen ilgi görülmemiştir; ancak kadının toplumdaki yeri konusunda büyük ses getiren bir durum olmuştur. Kadınların toplumsal mücadeleye katılımının önemini ortaya koyan bu olay, havacılığın bir propaganda ve sosyal yardım aracı olarak kullanılabileceğini göstermiştir.
1913 yılında Türk havacılığında kadının rolü ve cesareti açısından, bir Türk kadını uçakla ilk kez uçmuştur. Bu tarihten yaklaşık 100 yılı aşkın süre sonra, Türkiye Cumhuriyeti’nin ulusal havacılık otoritesi Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü (SHGM) tarafından Toplumsal Cinsiyet Dengesi Geliştirme Komisyonu kurulmuş ve Türk havacılığında cinsiyet eşitliğinin somut verilerle ortaya konulması gerçekleştirilmiştir. Belkıs Şevket Hanım, 4 Ocak 2019 tarihinde Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü Toplumsal Cinsiyet Dengesi Geliştirme Komisyonu tarafından ‘Uçakla Uçan İlk Türk Kadını’ ünvanını almıştır.
Uçakla ilk Türk kadınını uçuran pilot, Osmanlı İmparatorluğu’nun ilk havacı subaylarından, Türk havacılığının gelişiminde büyük katkıları bulunan ve Türkiye’nin ilk hava şehidi Mehmet Fethi Bey’dir. Fethi Bey, 8 Şubat 1914 tarihinde İstanbul’dan Kahire’ye başlattığı seferde, Şam yakınlarında yaşanan teknik arıza sebebiyle uçağının düşmesi sonucu şehit olmuştur. İstanbul’un Fatih ilçesi, Saraçhanebaşı’nda, Fatih Parkı içinde bulunan Tayyare Şehitleri Anıtı, Fethi Bey ve şehit arkadaşları anısına dikilmiştir. Mustafa Kemal Atatürk’ün Muğla’nın Meğri ilçesini ‘Fethiye’ olarak değiştirmesinde etkili olan bu kaza, Türk havacılık tarihi açısından önemli uçak kazalarından biridir.
YORUMLAR