… Bittiğinde,
Tekrar tekrar geri koştun,
bunun gerçekleştiğinin kanıtı: raylar
onun parıltılı otların arasındaki geçişini,
ve sonra onların yokluğu –
yeryüzünde bir süredir kayıp olan ayak izin
bir ferlong kadar, sanki bir dev çizmesini kaldırmış gibi
ve sonra onu yere koydu.
Şair Sinead Morrissey
Bland Mayfly, bir kadının yaratıcılığının, hayallerinin ve çalışma azminin ürünü olarak doğmuş ve bir şairin dizelerine ilham olmuştur. Yıllar sonra paslanmaz çelikten yapılan heykeli şehrin parkında yerini alırken, sahibinin adını günümüze kadar ulaştırmıştır. Lilian Bland, Mayfly’ı tasarlayıp, inşa ederek ve uçurarak havacılık tarihine adını yazdırmıştır.
İrlanda’lı Lilian E. Bland, dünyada bir uçağı tasarlayan, inşa eden ve uçuran ilk kadındır. Uçan kuşlardan ilham almış ve eline geçen bir kartpostaldaki Bleriot tek kanatlı uçağın fotoğrafı ile çalışmalara başlamıştır. Kuşlar gibi uçmak, sonsuzluğa ulaşmak, özgür olmak isteği, gazeteci ve fotoğrafçı olan bir kadını havacılık hayallerine kavuşturmuştur.
1909 yılında uçak tasarımına başlayan Lilian Bland’ın havacılık faaliyetleri yaklaşık iki yıl sürmüştür. Bu süreçte çabaları ve azmi takdire şayandır; ancak havacılığı bırakması konusunda babasının çabaları daha ağır basmıştır. Ailesi tarafından havacılığın riskli yönlerinin öne sürülmesi ve kendisine bir araba hediye edilmesi üzerine havacılık çalışmalarını sonlandırmıştır.
İki yıl süren havacılık faaliyetlerinde ilk etapta Türkçe karşılığı planör olan küçük biplan model gliderlar, tasarlayıp test etmiştir. 1910 yılında ‘Mayfly’ adını verdiği tam boy biplan gliderını inşa etmeye başlamıştır. Motoru olmayan bu glider 27 ft 7 in (8,4 m) kanat açıklığına ve yaklaşık 91 kg boş ağırlığa sahiptir. İlk testlerde iniş takımını tekerlek yerine kızakla oluşturduğu için uçuşlar adeta yer çekmesiyle ‘kayma’ şeklinde gerçekleşmiştir. İnsansız olan başarılı uçuşlarda, uçağa motor takma planları yapan Bland, öncelikle ağırlık testi yapmıştır. Dört polis memuru ve bahçe görevlisinden yardım alınarak, uçağın kanatlarını tutturup kaldırarak yapının beş kişilik yükü kaldırabileceği test edilmiştir. Böylece glidere motor takma çalışmaları başlamıştır.
Heyecanı büyük olan Lilian Bland, sipariş verdiği motoru beklemeden İngiltere’ye gitmiş, 20 beygir gücündeki motoru deniz yoluyla kendi başına İrlanda’ya getirmiştir. Motorlu uçağın ilk uçuş denemeleri pek akıcı olmamış ve birkaç denemeden sonra 9 metre yüksekliğe kadar uçmuştur.
Motorlu uçak ilk kez Ağustos 1910’da uçurulmuştur ve bizzat Bland tarafından 1911’in başlarına kadar başarıyla kullanılmıştır. Bu, İrlanda’nın ilk motorlu çift kanatlı uçağı olmuştur. Aynı zamanda tasarladığı, ürettiği ilk motorlu uçağı uçuran ilk kadının da başarısıdır. Bu başarılarıyla Lilian Bland, uçuş denemelerine devam etmiş ve Mayfly’ın tasarımını geliştirmeyi planlamıştır. Hatta çift kanatlı uçaklarını (motorsuz) 250 sterline, planörlerini ise 80 sterline satarak büyük bir girişimle iş kurmuştur.
Lilian Bland havacılık girişimlerini babasının T Ford model otomobil hediyesi karşılığında sonlandırmış, kendi kendine araba kullanmayı öğrenmiş ve Ford’un Kuzey İrlanda’daki ilk temsilcisi olmuştur. 1910’lu yıllar göz önünde bulundurulduğunda, bir otomobil hediyesinin cazibesinin havacılık tutkusunu bile sonlandırmasına şaşırmak gerekir. Çünkü Bland, bir kadın olarak her alanda başarılı olmayı, hayaller kurmayı seviyordu. Flight dergisine yazdığı bir mektupta ‘Uçtum!’ diye yazmıştır. Tasarladığı ve ürettiği uçakta uçmuş, bir kadın olarak havacılık girişimlerinde bulunmuş ve başarılı olmuştur. Yeni hayalleri, yeni girişimleri ve başarıları için havacılığı bırakmasıyla, kendi kendine araba kullanmayı öğrenmiştir. Ford’un Kuzey İrlanda’daki ilk temsilcisi olması, onun bir kadın olarak başarısının kanıtıdır.
Şiirin Orijinal Hali
once it was finished,
you ran back, over and over, to the proof it had happened: the tracks
of her passage in the spangled grass, and then their absence –
your footprint missing on earth for the span of a furlong,
as if a giant had lifted its boot and then set it down.
YORUMLAR